Đến lượt cây cà phê Tây nguyên... nguy hiểm

Cà phê bị khô cháy vì thiếu nước vì trồng ngoài quy hoạch

TS Lê Ngọc Báu, Viện trưởng Viện KHKT Nông lâm nghiệp Tây Nguyên cho biết: Hiện nay mỗi ha cà phê đầu tư trồng mới đến khi thu hoạch hết khoảng 150 triệu, đây là số vốn đầu tư khá lớn, tuy nhiên nếu so với loại cây công nghiệp khác như tiêu, cao su thì vốn đầu tư vẫn thấp hơn mặt khác cà phê là loại cây dễ trồng, nông dân có kinh nghiệm thâm canh, đầu ra ổn định đặc biệt là trong những năm qua giá cà phê luôn ở mức 40 triệu đồng/tấn. Chính vì lý do này mà thời gian qua người dân Tây Nguyên đã ồ ạt mở rộng diện tích, phát triển không theo quy hoạch khiến cho diện tích cà phê tại Tây Nguyên tăng mạnh, đến nay đã đạt xấp xỉ 500.000ha.

Thậm chí, nhiều vùng, người dân chuyển cả đất gò đồi, sỏi đá vào trồng cà phê. Ngay tại huyện MĐ’Rắk, Ea Súp có tầng đất mỏng, đất sỏi đá, đất pha cát không thích hợp với cây cà phê, nhưng người dân vẫn chạy theo phong trào phát triển cây cà phê ồ ạt. Trước đây cây cà phê ở Đăk Lăk chỉ tập trung ở các huyện có đất bazan màu mỡ nhưng nay 100% huyện, thành phố đều có cây cà phê. Nếu như năm 2009, diện tích cà phê của Đăk Lăk là 182.000ha thì đến năm 2010 lên 190.765ha, tăng gần 8.800ha và đến cuối năm 2011, diện tích cà phê của tỉnh tới 195.000ha. Và cứ đà phát triển tịnh tiến như thế thì rất có thể trong năm 2012 này tỉnh Đăk Lăk đạt mốc 200.000ha cà phê.

Cây cà phê phát triển nhanh về diện tích, năng suất, sản lượng đã đem lại lợi ích to lớn cho sự phát triển kinh tế, xã hội khu vực Tây Nguyên và người trồng cà phê, đồng thời đưa Việt Nam trở thành nước có sản lượng cà phê xuất khẩu lớn thứ hai thế giới và đứng thứ nhất về xuất khẩu cà phê vối. Tuy nhiên, theo TS Lê Ngọc Báu: Thực tế phát triển cây cà phê ở Đăk Lăk nói riêng và Tây Nguyên nói chung trong thời gian qua đặt ra nhiều vấn đề ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững cũng như thu nhập cho người trồng cà phê, do phát triển không kiểm soát được dẫn đến sự suy giảm nguồn nước, gia tăng nạn phá rừng tác động xấu đến môi trường.

Mỗi năm có hàng vạn ha ca phê tại Tây Nguyên được trồng mới

Theo ông Nguyễn Văn Sinh: Để cây cà phê có năng suất và chất lượng tốt đòi hỏi phải trồng ở những vùng đất đỏ bazan màu mỡ và đặc biệt loại cây này phải đảm bảo nguồn nước tưới vào mùa khô rất lớn từ 2.000 – 2.500m3 nước mỗi vụ (mỗi năm phải tưới từ 3 – 5 đợt, tuỳ theo mùa mưa đến sớm hay muộn). Trong khi đó hiện nay tại tỉnh Đăk Lăk, diện tích cà phê chủ động được nguồn nước mặt để tưới mới đảm bảo khoảng 40.000ha, chiếm khoảng 23% diện tích cà phê hiện có, toàn bộ diện tích còn lại đều phải dùng nước ngầm để tưới.

Theo thống kê hiện nay vào mùa khô mỗi ngày tỉnh Đăk Lăk khai thác trên 1,5 triệu m3 nước ngầm phục vụ sinh hoạt, sản xuất trong đó nước được khai thác phục vụ tưới cây cà phê chiếm trên 90%. Chính vì khai thác nguồn nước ngầm quá mức đã làm cho nguồn nước ngầm bị suy giảm nghiêm trọng, nhiều nơi tụt từ 3 – 5m so với trung bình nhiều năm trước đây.

Cũng do chạy theo phong trào, nhiều hộ ở các tỉnh Tây Nguyên còn sử dụng cả giống cà phê không rõ nguồn gốc, không đạt chuẩn, nhiễm bệnh đưa vào trồng gây dịch bệnh tràn lan. Theo TS Báu, do mua phải giống kém chất lượng, nhiều vùng cà phê Đăk Lăk đã bị nhiễm bệnh chết hàng ngàn ha đó còn chưa kể đến tình trạng những vườn cây cho năng suất thấp nếu phá bỏ sẽ rất tốn kém, lãng phí, để lại thì hiệu quả kinh tế không cao.

Đặc biệt hơn, do trồng cà phê ồ ạt không theo quy hoạch dẫn đến không làm chủ được thị trường mỗi khi tới mùa thu hoạch, làm cho giá cà phê biến động, khi đó sẽ lại chặt bỏ vườn cây để trồng loại cây khác kéo theo những hệ lụy tiếp theo.
Nguồn Báo nông nghiệp